1. Căn cứ pháp lý
Tội tổ chức đua xe trái phép được quy định tại Điều 265 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bởi Khoản 77 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017):
Điều 265. Tội tổ chức đua xe trái phép
1. Người nào tổ chức trái phép việc đua xe ô tô, xe máy hoặc các loại xe khác có gắn động cơ, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 04 năm đến 10 năm:
a) Tổ chức cho 10 xe tham gia trở lên trong cùng một lúc hoặc tổ chức 02 cuộc đua xe trở lên trong cùng một lúc;
b) Tổ chức cá cược;
c) Chống lại người có trách nhiệm bảo đảm trật tự, an toàn giao thông hoặc người có trách nhiệm giải tán cuộc đua xe trái phép;
d) Tại nơi tập trung đông dân cư;
đ) Tháo dỡ thiết bị an toàn khỏi phương tiện đua;
e) Làm chết người;
g) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
h) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
i) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
k) Tái phạm về tội này hoặc tội đua xe trái phép.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 08 năm đến 15 năm:
a) Làm chết 02 người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
c) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng;
d) Tái phạm nguy hiểm.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
2. Cấu thành tội phạm của tội tổ chức đua xe trái phép
2.1. Khách thể của tội phạm
Là những quan hệ xã hội trong lĩnh vực an toàn giao thông đường bộ.
2.2. Mặt khách quan của tội phạm
Hành vi khách quan của tội phạm này là hành vi lôi kéo, kích động, tập hợp nhiều người hoặc chi huy, điều hành hoạt động đua xe trái phép.
– Đua xe trái phép là sự đua xe mà không được sự cho phép của các cấp có thẩm quyền. Ví dụ: hàng năm có tổ chức các cuộc đua xe đạp, xe mô tô… do các tổ chức đứng ra tài trợ và được sự cho phép của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, đó là những cuộc thi lành mạnh và được phép. Còn những cuộc đua xe tốc độ do một nhóm người quá khích đứng ra tổ chức cá cược… không được phê duyệt và cho phép của các cơ quan có thẩm quyền đều là những hành vi phạm tội.
– Phương tiện đua xe có thể là ô tô, mô tô hoặc các loại xe có gẳn động cơ, người phạm tội có thể trực tiếp tham gia vào cuộc đua, cũng có thể đứng ngoài chỉ đạo cuộc đua.
– Hậu quả của tội phạm có thể làm người khác bị chết, bị thương hoặc bị thiệt hại về tài sản. Tuy nhiên, hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm.
2.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Lỗi của người phạm tội tổ chức đua xe trái phép là lỗi cố ý trực tiếp.
2.4. Chủ thể của tội phạm
Là người có năng lực TNHS và từ đủ 14 hoặc 16 tuổi trở lên.
3. Hình phạt
* Khung cơ bản được quy định tại khoản 1 Điều 265 BLHS có mức phạt tiền từ mười triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ một năm đến năm năm.
* Khung tăng nặng thứ nhất được quy định tại khoản 2 Điều 265 BLHS có mức phạt tù từ ba năm đến mười năm.
– Tổ chức đua xe có quy mô lớn: từ hai cuộc đua hoặc một cuộc đua nhưng nhiều người tham gia (thường từ mười người tham gia đua).
– Tổ chức cá cược: dưới dạng đánh bạc. Người tổ chức đua xe còn tổ chức cá cược sẽ bị xử lý hình sự theo khoản 2 của Điều luật. Nếu trực tiếp tham gia cá cược còn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “đánh bạc” theo quy định tại Điều 321 BLHS nếu thoả mãn những điều kiện về tội đánh bạc.
– Tổ chức việc chống lại người có trách nhiệm bảo đảm trật tự an toàn giao thông hoặc người có trách nhiệm giải tán cuộc đua xe trái phép: người phạm tội ngoài việc tổ chức đua xe trái phép còn có sự chuẩn bị chu đáo về người cũng như công cụ, phương tiện phạm tội chống lại những người có trách nhiệm bảo đảm trật tự an toàn giao thông hoặc người có trách nhiệm giải tán cuộc đua xe trái phép.
– Tổ chức đua xe nơi tập trung đông dân cư: đua xe trong đô thị, khu dân cư nơi có nhiều người sinh sống và làm việc, ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý cũng như sự tham gia sinh hoạt của người dân.
– Tháo dỡ các thiết bị an toàn khỏi phương tiện đua: tháo ống bô, ống xả, tháo phanh, tháo gương.
– Gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác: theo hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 02/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTP ngày 25/12/2001.
– Tái phạm về tội này hoặc tội đua xe trái phép: tái phạm tội là hành vi đã bị kết án về tội này hoặc tội đua xe trái phép, chưa được xoá án mà còn phạm tội thì sẽ bị xử lý theo khoản 2 điều này.
* Khung tăng nặng thứ hai được quy định tại khoản 3 Điều 265 BLHS có mức phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm.
– Tái phạm nguy hiểm: căn cứ vào khoản 2 Điều 49 cũng như hướng dẫn tại Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP ngày 12/5/2006 của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao về việc hướng dẫn áp dụng một số quy định của BLHS do Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao ban hành.
– Hậu quả rất nghiêm trọng: theo hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 02/2001 /TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTP.
* Khung tăng nặng thứ ba được quy định tại khoản 4 Điều 265 BLHS có mức phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân.
Người phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, có nhiều tình tiết tăng nặng mà không có tình tiết giảm nhẹ, thì có thể bị phạt ở mức hình phạt cao nhất của điều luật là chung thân. Nếu có nhiều tình tiết giảm nhẹ mà không có tình tiết tăng nặng hoặc có tình tiết tăng nặng không đáng kể thì có thể bị xử phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt nhưng không thấp hơn ba năm tù.
* Khoản 5 Điều 265 BLHS còn quy định hình phạt bổ sung: người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng.
