Pháp luật quy định trong một năm làm việc của người lao động ngoài việc được nghỉ ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ hàng tuần… thì còn được nghỉ hàng năm. Có thể hiểu, nghỉ hàng năm là khoảng thời gian mà người lao động được quyền nghỉ ngơi ngoài khoảng thời gian nghỉ hàng tuần, nghỉ lễ tết, nghỉ việc riêng hoặc nghỉ không hưởng lương tại doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động. Trong những ngày người lao động nghỉ hàng năm thì họ vẫn được hưởng nguyên lương. Việc quy định như vậy như một sự động viên người lao động trong những ngày làm việc vất vả. Bộ luật Lao động năm 2019 có hiệu lực từ ngày 01/01/2021 thay thế cho Bộ luật Lao động năm 2012 có sự thay đổi trong việc quy định về nghỉ hàng năm.
1. Cách tính ngày nghỉ hàng năm
Điều 113 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định về nghỉ hàng năm, theo đó, cách tính ngày nghỉ hàng năm phụ thuộc vào thời gian làm việc của người lao động cho một người sử dụng lao động, cụ thể được chia thành hai trường hợp như sau:
1.1. Đối với người lao động làm việc từ đủ 12 tháng
Bộ luật Lao động năm 2019 quy định người lao động làm việc đủ 12 tháng cho một người sử dụng lao động thì được nghỉ hằng năm, hưởng nguyên lương theo hợp đồng lao động như sau:
- 12 ngày làm việc: Đối với người làm công việc trong điều kiện bình thường.
- 14 ngày làm việc: Đối với người lao động chưa thành niên, lao động là người khuyết tật, người làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.
- 16 ngày làm việc: Đối với người làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.
Có thể thấy, ngày nghỉ hàng năm đối với người lao động là việc cho một người sử dụng lao động được xác định theo mức độ nặng nhọc, nguy hiểm tăng dần. Theo đó, Mức độ nặng nhọc, nguy hiểm càng cao thì ngày nghỉ hàng năm càng nhiều. Số ngày trên có thể thay đổi, cụ thể sẽ tăng theo thâm niên làm việc.
Điều 114 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định về ngày nghỉ hàng năm tăng thêm theo thâm niên làm việc, cụ thể:
Điều 114. Ngày nghỉ hằng năm tăng thêm theo thâm niên làm việc
Cứ đủ 05 năm làm việc cho một người sử dụng lao động thì số ngày nghỉ hằng năm của người lao động theo quy định tại khoản 1 Điều 113 của Bộ luật này được tăng thêm tương ứng 01 ngày.
Như vậy, cứ sau 05 năm kể từ ngày đầu tiên người lao động làm việc cho người sử dụng lao động thì số ngày nghỉ hàng năm sẽ được tăng thêm một ngày, cụ thể: Đối với người làm công việc trong điều kiện bình thường là 13 ngày; đối với người lao động chưa thành niên, lao động là người khuyết tật, người làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm là 15 ngày; đối với người làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm là 17 ngày.
1.2. Đối với người lao động làm việc chưa đủ 12 tháng
Khoản 2 Điều 113 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định người lao động làm việc chưa đủ 12 tháng cho một người sử dụng lao động thì số ngày nghỉ hằng năm theo tỷ lệ tương ứng với số tháng làm việc.
Vậy có thể thấy, người lao động làm việc cho người sử dụng lao động chưa đến 12 tháng thì vẫn được hưởng ngày nghỉ hàng năm. Số ngày nghỉ được hưởng ngày nghỉ hàng năm phụ thuộc vào thời gian làm việc.
Ví dụ:
Người lao động chưa thành niên làm việc cho người sử dụng lao động được 6 tháng. Trong trường hợp người lao động này làm đủ 12 tháng thì sẽ được nghỉ 14 ngày làm việc nhưng do người lao động làm việc chưa đủ 12 tháng (6 tháng= ½ năm) nên số ngày nghỉ sẽ là 7 ngày làm việc.
Ngoài ra, pháp luật còn quy định trường hợp sau đây: Khi nghỉ hằng năm, nếu người lao động đi bằng các phương tiện đường bộ, đường sắt, đường thủy mà số ngày đi đường cả đi và về trên 02 ngày thì từ ngày thứ 03 trở đi được tính thêm thời gian đi đường ngoài ngày nghỉ hằng năm và chỉ được tính cho 01 lần nghỉ trong năm.
2. Tính lương cho người lao động khi chưa nghỉ hết ngày nghỉ hàng năm
Không phải mọi trường hợp không nghỉ hết ngày nghỉ hàng năm thì sẽ được tính lương mà phải thuộc trường hợp được pháp luật quy định, cụ thể Khoản 3 Điều 113 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định:
Điều 113. Nghỉ hằng năm
…
3. Trường hợp do thôi việc, bị mất việc làm mà chưa nghỉ hằng năm hoặc chưa nghỉ hết số ngày nghỉ hằng năm thì được người sử dụng lao động thanh toán tiền lương cho những ngày chưa nghỉ
Như vậy, có thể thấy chỉ những trường hợp không nghỉ hết ngày nghỉ hàng năm do thôi việc, bị mất việc thì mới được người sử dụng lao động trả lương. Đây là sự khác biệt so với quy định của Bộ luật Lao động năm 2012, bởi Bộ luật Lao động năm 2012 quy định: Người lao động do thôi việc, bị mất việc làm hoặc vì các lý do khác mà chưa nghỉ hằng năm hoặc chưa nghỉ hết số ngày nghỉ hằng năm thì được thanh toán bằng tiền những ngày chưa nghỉ. Theo đó có thể thấy Bộ luật Lao động năm 2019 đã loại bỏ trường hợp “vì các lý do khác” ra khỏi các trường hợp được trả lương khi chưa nghỉ hết ngày nghỉ hàng năm. Vì vậy người lao động phải tận dụng quyền được nghỉ hàng năm mà nghỉ hết số ngày nghỉ cho phép để không lãng phí quyền lợi của mình.
Ngoài ra về vấn đề nghỉ hàng năm, Bộ luật Lao động năm 2019 còn quy định: Người sử dụng lao động có trách nhiệm quy định lịch nghỉ hằng năm sau khi tham khảo ý kiến của người lao động và phải thông báo trước cho người lao động biết. Người lao động có thể thỏa thuận với người sử dụng lao động để nghỉ hằng năm thành nhiều lần hoặc nghỉ gộp tối đa 03 năm một lần. Khi nghỉ hằng năm mà chưa đến kỳ trả lương, người lao động được tạm ứng tiền lương theo quy định tại Khoản 3 Điều 101 của Bộ luật Lao động năm 2019.
