IFAB là cái tên mà bất kỳ người yêu bóng đá nào, từ cầu thủ đến huấn luyện viên, nhà quản lý hay người hâm mộ, đều nên biết. Nếu bạn từng thắc mắc “người viết luật” của môn thể thao vua là ai, ai là người đứng sau những thay đổi về VAR, việt vị hay phạt đền – thì đó chính là IFAB. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn giải mã IFAB là gì, vai trò của IFAB, lý do tại sao tổ chức này lại có “quyền sinh sát” đối với mọi trận đấu, quy trình hoạt động và những tranh cãi.
IFAB là gì?
Tin tức từ XX88, IFAB không chỉ là một từ viết tắt. Đây là cơ quan quyền lực nhất trong luật bóng đá. Kể từ khi thành lập năm 1886, IFAB đã hoạt động như một “quốc hội” duy nhất, nơi tất cả các luật bóng đá được thông qua, sửa đổi hoặc duy trì.
Bóng đá là một mớ hỗn độn về luật lệ. Anh, Scotland, Wales và Ireland mỗi nước đều có phong cách riêng. Đầu năm 1886, đại diện của bốn liên đoàn này đã họp tại London và thành lập IFAB để thống nhất luật lệ cho các giải đấu quốc tế. Ngày nay, IFAB bao gồm bốn liên đoàn “Quốc gia bản địa” và FIFA (đại diện cho phần còn lại của thế giới).
Vai trò của “vị vua không ngai vàng” trong IFAB
- IFAB là tổ chức duy nhất có thẩm quyền soạn thảo, điều chỉnh và ban hành các quy tắc bóng đá quốc tế (Luật bóng đá) .
- Bất kỳ thay đổi nào về luật chơi, VAR, thẻ vàng, việt vị, đá phạt đền… đều phải được IFAB chấp thuận trước khi áp dụng trên toàn thế giới.
- Quyết định của IFAB áp dụng cho tất cả các giải đấu: từ World Cup, Champions League đến V-League hay một trận bóng đá đường phố tại Việt Nam.
Cấu trúc, quyền biểu quyết và sự cân bằng quyền lực
- IFAB bao gồm 4 phiếu bầu từ các hiệp hội ở Anh, Scotland, Wales và Bắc Ireland và 4 phiếu bầu từ FIFA.
- Bất kỳ thay đổi luật nào cũng phải có ít nhất 6/8 phiếu thuận → để đảm bảo rằng “những người sáng lập” vẫn giữ quyền kiểm soát, mặc dù FIFA đại diện cho hơn 200 thành viên.
Lịch sử hình thành và phát triển của IFAB
Theo xx88., lịch sử IFAB gắn liền với nguồn gốc của bóng đá hiện đại. Vào năm 1863, Ebenezer Cobb Morley – thư ký đầu tiên của The Football Association (FA) Anh – đã soạn thảo bộ quy tắc đầu tiên, đánh dấu sự ra đời của bóng đá có tổ chức. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa các quy tắc ở Anh, Scotland, Wales và Ireland dẫn đến tranh chấp trong các trận giao hữu quốc tế. Để giải quyết, bốn liên đoàn bóng đá Anh (The FA, Scottish FA, FA of Wales và Irish FA) đã họp tại văn phòng FA ở London vào ngày 2 tháng 6 năm 1886, thành lập IFAB – cơ quan đầu tiên chịu trách nhiệm thống nhất luật chơi cho các cuộc thi quốc tế.
Ban đầu, IFAB chỉ có bốn thành viên sáng lập, mỗi bên một phiếu bầu. Năm 1913, FIFA gia nhập với hai phiếu, nâng tổng số lên sáu. Đến năm 1958, hệ thống bỏ phiếu được hoàn thiện: bốn liên đoàn Anh mỗi bên một phiếu, FIFA có bốn phiếu, tổng cộng tám phiếu. Quyết định thay đổi luật cần ít nhất sáu phiếu thuận (75%), đảm bảo FIFA không thể độc quyền nhưng cũng không thể bị các liên đoàn Anh lấn át. Sau khi Ireland chia cắt năm 1921, Irish FA đại diện cho Bắc Ireland, trong khi FAI (Cộng hòa Ireland) bị từ chối tham gia năm 1923.
IFAB chính thức trở thành hiệp hội độc lập vào năm 2014, với trụ sở tại Zurich, Thụy Sĩ. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt, khi tổ chức có ban quản lý riêng, điều lệ mới và cam kết minh bạch, trách nhiệm, hòa nhập. Từ một nhóm nhỏ họp hàng năm, IFAB nay họp hai lần/năm: Annual General Meeting (AGM) để sửa luật và Annual Business Meeting (ABM) để bàn nội bộ.
Vai trò của IFAB
Vai trò cốt lõi của IFAB là bảo vệ và phát triển 17 Quy tắc Thi đấu, từ Luật 1 (Sân cỏ) đến Luật 17 (Trận đấu kết thúc). Họ đảm bảo tính nhất quán, công bằng và tinh thần trò chơi (fair play). IFAB không can thiệp vào quản lý giải đấu mà chỉ tập trung vào luật lệ, giúp bóng đá phát triển bền vững.
IFAB còn thúc đẩy hòa nhập: hỗ trợ bóng đá nữ, bóng đá khuyết tật và bóng đá cơ sở. Họ phát hành ứng dụng “Laws of the Game” và “Football Rules by The IFAB” để phổ biến kiến thức, với phiên bản tiếng Việt hỗ trợ người chơi châu Á. Trong đại dịch COVID-19, IFAB nhanh chóng sửa luật về thay thế cầu thủ (tăng từ 3 lên 5) và thời gian kiểm tra bóng để thích ứng với lịch thi đấu dày đặc.
Quá trình thay đổi luật của IFAB và những tranh cãi
Mỗi thay đổi luật đều ảnh hưởng đến hàng triệu người. Vậy IFAB đưa ra quyết định như thế nào, ai có thể đề xuất quyết định và tại sao nhiều thay đổi lại gây tranh cãi?
Quá trình chuẩn hóa và phê duyệt luật bóng đá
- Hàng năm, IFAB tổ chức Đại hội đồng thường niên (AGM) vào tháng 3 hoặc tháng 4.
- Các đề xuất thay đổi luật từ các hiệp hội thành viên, FIFA, huấn luyện viên, cầu thủ và chuyên gia sẽ được tiếp nhận từ tháng 9 năm trước.
- Ủy ban kỹ thuật IFAB đã đánh giá tính khả thi và hiệu quả thực tế và thử nghiệm nó trong một số giải đấu nhỏ hơn.
- Phiếu bầu chính thức có tính quyết định – cần có 6/8 phiếu bầu để thông qua.
- Các quy định mới thường có hiệu lực từ mùa giải tiếp theo sau khi được phổ biến rộng rãi.
Những thay đổi pháp lý đáng chú ý và những tranh cãi lớn
- VAR (Trợ lý Trọng tài Video): Được IFAB phê duyệt vào năm 2016, VAR đã thay đổi hoàn toàn cách thức vận hành của bóng đá. Mặc dù giúp giảm thiểu sai sót của trọng tài, VAR cũng gây ra một số tranh cãi về cảm xúc của trận đấu, thời gian dừng trận đấu, và đặc biệt là “cơ chế” quyết định lỗi việt vị “chỉ bằng một ngón tay”.
- Luật việt vị mới: IFAB 2024 sẽ bắt đầu thử nghiệm luật việt vị “bộ phận cơ thể ngang bằng với hậu vệ cuối cùng sẽ không bị phạt”. Điều này đã làm dấy lên tranh luận về tính công bằng, lợi ích cho các cầu thủ tấn công và tác động đến chiến thuật phòng ngự.
- Phạt đền và chơi bóng bằng tay: Những điều chỉnh liên quan đến lỗi chơi bóng bằng tay trong khu vực phạt đền, cách xác định “cố ý” hay “vô ý”, cũng như cách thực hiện quả phạt đền (thay đổi thứ tự đá phạt, đá phạt đền theo kiểu “ABBA”) luôn là những chủ đề nóng hổi ảnh hưởng trực tiếp đến số phận của các đội bóng.
IFAB ảnh hưởng thế nào đến bóng đá Việt Nam và quốc tế?
Mặc dù IFAB có trụ sở chính tại châu Âu, mọi quyết định của IFAB đều có tác động trực tiếp đến bóng đá Việt Nam và thế giới.
Tác động đến bóng đá chuyên nghiệp
- V-League, Cúp Quốc gia, thậm chí cả các giải đấu nghiệp dư: mọi điều lệ thi đấu đều phải tuân thủ Luật bóng đá quốc tế do IFAB ban hành.
- Các câu lạc bộ, huấn luyện viên và cầu thủ Việt Nam đang buộc phải cập nhật kế hoạch tập luyện, chiến thuật và cách áp dụng luật mới, đặc biệt là khi FIFA yêu cầu áp dụng thống nhất trên toàn thế giới.
Tác động đến bóng đá cơ sở và địa phương
- Ngay cả khi không có VAR, các giải đấu cơ sở tại Việt Nam vẫn bị ảnh hưởng sâu sắc bởi những điều chỉnh về luật việt vị, hình phạt và thẻ phạt…
- Những điều đơn giản như thay đổi màu áo của trọng tài, quyết định bóng chạm tay hay thủ tục thay người đều phải tuân theo IFAB.
Lan rộng ra các khu vực bên ngoài bóng đá
- Nhiều môn thể thao khác như futsal, bóng đá bãi biển, bóng đá nữ… cũng sử dụng luật IFAB làm cơ sở.
- Các trường đại học, học viện bóng đá và trung tâm đào tạo huấn luyện viên tại Việt Nam đều giảng dạy chương trình giảng dạy dựa trên các quy tắc của IFAB.
IFAB là gì? IFAB (Hội đồng Liên đoàn Bóng đá Quốc tế) không chỉ là “người đặt ra luật lệ” mà còn là “người gác cổng” của bóng đá thế giới, gìn giữ bản sắc và dẫn dắt sự đổi mới liên tục của môn thể thao vua. Dù bạn là huấn luyện viên, cầu thủ, trọng tài hay người hâm mộ, việc hiểu rõ IFAB sẽ giúp bạn nắm bắt xu hướng, thích nghi với mọi thay đổi và tận hưởng bóng đá trọn vẹn hơn.
